طبقه بندی روستاها در ایران
روستاهای ایران شاید به دلیل متنوع بودن در تیپ، معیشت، زبان،فرهنگ وقومیت از معدود کشورهای جهان باشد یا به عبارت دیگر شاید بتوان گفت پیدا کردن روستاهایی در ایران که از هر لحاظ مشابه هم باشند بسیار بعید ومشکل است، زیرا که تنوع در توپو گرافی، اقلیم، معیشت، اوضاع اجتماعی، اقتصادی
مذهب، قومیت، مالکیت،منابع اب،نوع خاک وجنس زمین در جای جای مملکت به چشم می خورد. از انجا که روستاها در رابطه با این عوامل ودهها عامل دیگر شکل گرفته وبوجود امده اند هر یک خمیر مایه ای از عوامل مختلف را دارا شده که موجب تنوع روستاها گردیده است.
1-گروهبندی روستاها بر اساس شکل استقرار وتیپ انها
اصولا در تیپ شناسی روستایی سه تیپ مشخص تحت عنوان روستاهای متمرکز ویا گرد امده،روستاهای پراکنده وروستاهای بینابین می توان معرفی کرد.
الف)روستاهای متمرکز ویا گرد امده:
در این تیپ روستاها،مساکن روستایی به یکدیگر چسبیده وچشم اندازی متمرکز وعموما بدون فضای خالی در محدوده دارد،مزارع که محل تولید روستائیان محسوب می شود از خانه ها جدا وگاهی در فاصله نسبتا دوری قرار دارند.
عوامل مختلفی در شکل گیری این تیپ از روستاها دخالت دارند که عمده ترین انها عبارتند از:ضرورت امر دفاع وامنیت،وجود منبع اب دائمی مثل چاه،چشمه وقنات،قومیت،توپوگرافی زمین وشیوه های بهره برداری است.
روستاهای متمرکز در اکثر نقاط ایران وجود دارد. به عبارت دیگر تیپ غالب روستا ها در ایران روستاهای متمرکز ویا گرد امده است. این شکل استقرار در مناطق غربی، مرکزی وشمال وشمال شرقی ومشرق وجنوب ایران به تعداد زیاد به چشم می خورد. در مناطق خشک ونیمه خشک کشور شاید یکی از علل عمده تشکیل روستاهای متمرکز وجود منابع اب باشد.
قومیت وشیوه های بهره برداری نیز در پیدایش روستاهای متمرکز در ایران موثر بوده اند چون جامعه روستایی به علت شرایط خاص جغرافیایی و اجتماعی همگرا می باشد.
ب)روستاهای پراکنده
درشناخت این تیپ، شکل ووسعت مزارع دخالت دارند. زیرا مزارع گسترده سطوح وسیعی از اراضی را در بر می گیرند وبه علت وجود پاره ای مشکلات که در مورد روستاهای گردامده بیان گردید در این روستاها وجود ندارد وروستائیان ترجیح می دهند خانه های خود را در میان کشتزارهای خود بسازند. چون حدود مزارع مشخص ومالکیت مزارع نیز محرز است در نتیجه در داخل هر مزرعه یک خانه بنا می گردد وروستاها ی پراکنده بوجود می اید.ضریب تفرق روستاهای پراکنده در رابطه با وسعت اراضی انجام می گردد.قلمرو عمده روستاهای پراکنده مناطق شمالی کشور بخصوص در منطقه گیلان وحواشی شکل غالب وکامل ان مشاهده می گردد.
ج)روستاهای بینابین