شکل شهرها 2

6. توزیع کلی فضائی:

این قسمت می‌تواند دربرگیرنده کلیه تجزیه و تحلیل‌های فوق باشد. به این مفهوم که شکل کلی بصورت بسیار ساده و تجریدی، با فضاهای دو بُعدی یا سه بُعدی نشان داده می‌شود. برای این کار عواملی چون محدوده شهر و الگوی کلی مناطقی که توسط گونه‌های اصلی عناصر و تراکم اشغال شده بکار گرفته می‌شود. شهری ممکن است دارای یک نقطه متراکم مرکزی باشد، شهر دیگر حلقه‌ای از ساختمانهای کارخانجات را داشته باشد و یکی دیگر شبکه‌ای شطرنجی از جریان ترافیک باشد. معیار آخر در حقیقت برای تکمیل معیارهای قبل استفاده می‌شود تا به این وسیله امکان توصیف کل الگو فراهم گردد. در این روش تنها عناصر اصلی تشکیل دهنده شکل شهر مورد بررسی قرار می‌گیرد تا امکان برداشت و تحلیل شکل شهر میسر گردد.

تعریف و انواع شکل شهر:

تعاریف گوناگونی از تعریف شکل شهر به عمل آمده که هر یک دید متفاوتی نسبت به دیگری از مفهوم شکل شهر ارائه می‌دهد. شاید جامع‌ترین تعریف، تعریفی باشد که کوین لینچ (1981, pp.47-8) به دست می‌دهد: شکل شهر عبارتست از توزیع فضایی افراد و فعالیتها و نتیجه فضایی و کالبدی حرکت افراد، کالاها و اطلاعات در فضا و همچنین آن دسته از عوامل فیزیکی که در فضا تغییر قابل ملاحظه‌ای ایجاد کنند (نظیر بسته شدن فضا، سطوح، محورها و مسیرها، فضاهای جالب و غیره) و بالاخره تغییرات دوره‌ای و ادواری که در توزیع فضایی، کنترل فضا و درک آن حاصل می‌شود.

شکل شهر را می‌توان بصورت زیر تقسیم بندی کرد (Lynch 1981. ch. D)

1. از دید شکل کلی شهر

الف- ستاره‌ای  

مانند مسکو، کپنهاک و واشنگتن.

ب- تار عنکبوتی

ج- اقماری

د- خطی

مانند استالینگراد، مادرید و ورشو که از نظر تئوری توسط بسیاری از صاحبنظران مانند رایت و لوکوربوزیه مورد توجه قرار گرفته ولی عملاً عوامل طبیعی و یا ارتباطی در ایجاد آن مؤثر است.

ه- شطرنجی منظم

که قدیمی‌ترین شکل در ایران و چین بوده است.

و................

نویسنده سید حسین بحرینی